مدفوع خونی چیست؟

مدفوع خونی معمولا به دو دسته‌ی ملنا (مدفوع تیره رنگ) و هماتوشزی (وجود خون روشن در مدفوع) طبقه بندی می‌شود.

ملنا به مدفوع سیاه رنگ اشاره دارد که معمولا ناشی از خونریزی در مکان‌های بالاتری در دستگاه گوارش نسبت به هماتوشزی است؛ در حالی که هماتوشزی به معنای وجود خون تازه و قرمز به صورت ترکیب با مدفوع یا جداگانه است، که معمولا نشان دهنده‌ی خونریزی در کولون است.

ملنا و هماتوشزی علائمی هستند، که بسیاری از دلایل می‌توانند باعث ایجاد هر دو نوع خونریزی شود.

اینکه چه دلایلی باعث می شود در مدفوع شما خون رسوخ کند نیازمند تشخیص پزشک و انجام معاینات پزشکی دقیق است و هیچگاه خودتان نمی توانید به منشا آن پی ببرید.

مدفوع خون بدون درد گاهی ناشی از یک بواسیر ساده است و گاهی هم ممکن است دستگاه گوارش شما میزبان سرطان شده باشد.

به طور کلی علت مدفوع خونی و خونریزی های مقعدی به یکی از موارد زیر باز می گردد:

• بواسیر یا هموروئید
• شقاق
• فیستول مقعدی
• سرطان روده بزرگ
• اسهال و استفراغ
• دیورتیکولیت
• آنژیودیسپالزی
• زخم معده
• بیماری کرون
• پرولاپس رکتوم
• داروهای ضدانعقاد خون
• پولیپ روده بزرگ و رکتوم
• کوله سیستیت
• کیست گانگلیون
• سرطان رکتوم
• عروق خونی غیرطبیعی
• ضربه و شوک

انواع مدفوع خونی

• ملنا مدفوعی قیری شکل و بدبو با رنگ بسیار تیره است که نشان دهنده ی مشکل خونریزی در معده و روده ی کوچک است.
• هماتوشزی مدفوعی با خون روشن و به رنگ خرمایی است که منشا خونریزی آن از روده ی بزرگ و راست روده است.
• خون مخفی در مدفوع که فقط به وسیله ی بررسی های آزمایشگاهی می توان به وجود آن پی برد.

شما ممکن است همراه با خونریزی مقعدی و مشاهده مدفوع خونی با علائم و نشانه های زیر مواجه شوید:

• درد در ناحیه ی مقعد
• سوزش و خارش در ناحیه ی مقعد
• التهاب در ناحیه ی مقعد
• ابتلا به یبوست
• اسهال
• کاهش وزن
• استفراغ
• تهوع
• احساس ضعف و خستگی
• مشکلات تنفسی
• تپش قلب

تشخیص خون در مدفوع

با یک مرتبه مشاهده تغییر رنگ مدفوع نمی‌توان به وجود خون در مدفوع پی برد.

همچنین تشخیص این عارضه بدون استفاده از روش‌های طبی مختلف امکان‌پذیر نیست.

در بسیاری از موارد پزشک متخصص یکی از روش‌های زیر را برای تشخیص وجود خون در مدفوع انتخاب می‌کند.

معاینه ساده

معمولا در مرحله اول پس از شرح جزئیات وجود خون در مدفوع به‌ویژه در موارد هماتوشیزی، پزشک به معاینه مقعد بیمار می‌پردازد تا در صورت مشاهده علائم بواسیر یا بیماری‌هایی مانند فیستول، به درمان آن‌ها بپردازد.

آندوسکپی

آندوسکپی یکی دیگر از روش‌هایی است که برای یافتن ریشه خونریزی دستگاه گوارش فوقانی یعنی مری، معده و اثنی‌عشر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این روش یک لوله باریک به درون معده فرستاده می‌شود و با دوربینی که به سر این لوله متصل است، قسمت‌های داخلی مری، معده و اثنی‌عشر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کولونسکپی

در این روش نیز مانند آندوسکپی به معاینه قسمت‌های داخلی دستگاه گوارش پرداخته می‌شود اما لوله کولونسکپی از طریق مقعد وارد دستگاه گوارش شده و کولون فردن را مورد معاینه قرار می‌دهد.

انتروسکپی

در مواردی که احتمال وجود یک مشکل در روده باریک داده شود، پزشک متخصص از روش انتروسکپی استفاده می‌کند.

این روش نیز به کمک یک دوربین کوچک قسمت‌های داخلی روده کوچک را نشان می‌دهد.

برای وارد کردن این دوربین به داخل روده از روش‌های مختلفی مانند کپسول‌های مخصوص یا یک لوله ویژه با طول ۸ متر استفاده می‌شود که از طریق دهان یا مقعد به روده کوچک فرستاده خواهد شد.

آنژیوگرافی

در این روش یک ماده رنگی به خون تزریق می‌شود و پس از آن با استفاده از اشعه ایکس به بررسی دستگاه گوارش می‌پردازند.

در قسمت‌هایی از این سیستم که رگ‌ها آسیب دیده‌اند ماده رنگی نشت می‌کند و از این طریق محل خونریزی شناخته می‌شود.

تصویربرداری رادیونوکلوئید

در این روش مقدار کمی ماده رادیو اکتیو به دورن رگ‌ها تزریق می‌شود و سپس با استفاده از یک دوربین ویژه، محل عبور خون در رگ‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا محل نشت خون در یکی از قسمت‌ها سیستم گوارشی تشخیص داده شود.

لاپاراتومی

این روش تشخیص معمولا آخرین مرحله برای تشخیص علت خون در مدفوع است.

در مواردی که با استفاده از روش‌های نام برده، علت و مکان دقیق خونریزی مشخص نشود، پزشک متخصص با استفاده از یک عمل جراحی به نان لاپاراتومی، به بررسی دقیق دستگاه گوارش می‌پردازد.

آزمایش خون غربالگری

این آزمایش برای تشخیص اولیه وجود خون در مدفوع مورد استفاده قرار می‌گیرد که اگر نتیجه آن مثبت باشد باید پزشک از یکی روش‌های ذکر شده برای تشخیص علت خونریزی استفاده کند.

درمان خون در مدفوع

اکثر بیمارانی که تنها چند قطره خون در مدفوع خود دارند، به عنوان خونریزی خفیف رکتوم تشخیص داده می‌شود.

معمولاً خونریزی خفیف رکتال را می‌توان در مطب دکتر بررسی و درمان کرد و نیازی به درمان فوری یا بستری در بیمارستان نیست.

در موارد دیگر، بیماران به طور مرتب میزان خونریزی را که ممکن است با لخته شدن خون همراه باشد، گزارش می‌دهند.

خونریزی متوسط و شدید رکتوم می‌تواند باعث کاهش خون، ضعف، فشار خون پایین، سرگیجه یا غش کردن شود.

خونریزی متوسط و شدید رکتال اغلب نیاز به ارزیابی و درمان در بیمارستان دارد.

بسته به نتایج آزمایش، درمان ممکن است شامل داروهایی نظیر آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد التهابی، برای جراحی باشد.

بهبود سبک زندگی در درمان خون در مدفوع

موارد ساده‌ای که می‌توانید به تنهایی در خانه انجام دهید به بهبود علائم شما و کاهش مشاهده خون در مدفوع کمک می‌کند؛ از جمله:
• اضافه کردن فیبر بیشتر به رژیم غذایی
• نشستن در حمام گرم
• اجتناب از خوردن غذاهای خاصی که علائم شما را تحریک می‌کنند.